Ekonomide fiyatlar genel seviyesinde bazı gelişmeler olur. Bu gelişmeler, eğer sürekli ve birikimli bir artış şeklinde olursa enflasyon artışı ortaya çıkmış demektir. Ekonomide fiyatlarda meydana gelen artışlara enflasyon sorunu diyebilmemiz için; fiyatların hem sürekli, hem de birikimli artması ilk şarttır. İki seçenekten birisi yoksa enflasyon sorunundan bahsetmemiz mümkün değildir. Tek seferlik fiyat artışına enflasyon denmez.
Enflasyon tespiti nasıl olur?
Enflasyon sorununu tespit etmek ve fiyatlarda birikimli artışların olup olmadığını tespit etmek için; önce enflasyon oranı hesaplanır. Eğer hesaplanan bu oran, önceki yıla göre artıyorsa fiyatların birikimli arttığı tespit edilir. Bu enflasyon sorununun doğduğuna işaret eder. Bu nedenle; enflasyon sorunu bazen ‘enflasyon oranının artması’ olarak da isimlendirilir.
Ekonomide enflasyon oranı artış değil de azalış gösterirse buna ne ad verilir?
Enflasyon oranının düşmesine dezenflasyon adı verilmektedir. Dezenflasyon yaşanırken, enflasyon oranı hala pozitif haldedir. Fiyatlar artmaya devam etmektedir. Sadece enflasyon oranı düşmüştür. Fiyatlar; azalarak artar hale gelmiştir. Süreklilik devam etmekte; fakat birikimli olma özelliği ortadan kalkmıştır. Enflasyon oranının bir kereliğine negatif değer almasına ‘fiyat deflasyonu’ adı verilirken, enflasyon sorununun tam tersine ise ‘deflasyon sorunu ’ adı verilir.
Enflasyon tanımlamasında fiyat endeksinin yeri nedir?
Enflasyon tanımlamasında ifade edilen fiyatlar genel seviyesi ifadesi en baştan oluşturulan bir ‘ürünler sepetinin’ ortalama fiyatını ifade eder. Enflasyon hesaplanırken; en baştan bir sepet oluşturulur ve bu sepetin cari yıldaki fiyatı, baz yıldaki fiyata oranlanarak ‘fiyat endeksi’ elde edilir. Bu endeks yardımı ile enflasyon oranı pratik şekilde hesaplanacaktır.
Enflasyon hesaplamalarında adı geçen TÜFE ve ÜFE ne anlama gelmektedir?
TÜFE; enflasyonu tüketiciler cephesinden ölçen fiyat endeksidir. Bu sepette tüketicilerin en çok ve en sık kullandıkları mal ve hizmetler yer almaktadır. TÜFE; hem yurt içi hem de yurt dışı fiyat değişimlerinden etkilenmektedir. ÜFE ise üreticiler cephesinden enflasyonu hesaplayan fiyat endeksidir. TÜFE ve ÜFE, sabit unsurları içerdikleri için ‘Los Peyres Tipi’ endeks olarak adlandırılmaktadır. Çünkü her ikisi de tüm fiyatlardan etkilenir.
